بوی بد دهان که در اصطلاح علمی به آن هالیتوز یا (halitosis) یا فتوراوریس (fetor oris) نیز گفته میشود. از مشکلات شایع مراجعین دندانپزشکی است و میتواند برای هر کسی در هر سنی ایجاد شود.
کسانی هستند که با اطلاع از این بیماری و پیدا نکردن روش درمان دچار ناراحتیهای فکری و کنارهگیری از دوستان و آشنایان خود شوند. گاهی اوقات هم افراد به دلیل عدم شناخت علت اصلی بوی بد دهان دچار سردرگمی میشود. برآورد میشود که بعد از پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه بیشترین معضل افراد جامعه در خصوص سلامت دهان و دندان، هالیتوز است.
علل بوی بد دهان
دلایل زیادی برای توجیه این مشکل یا معضل شایع وجود دارد؛ اما به نظر میرسد که مهمترین علتهای بوی بد دهان این ها هستند:
-
بهداشت ضعیف دهان و دندان
به طور معمول باکتریها ذرات مواد غذایی که در دندان یا دهان شما به دام افتاده است را تجزیه میکنند. ترکیبی از باکتریها و ذرات ریز مواد غذایی در دهان شما، بوی نامطبوع و زنندهای ایجاد میکند. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به طور مرتب، غذای به دام افتاده در لابهلای دندانها را قبل از فعالیت باکتریها و پوسیدگی دندان از بین میبرد.
مسواک زدن همچنین پلاک دندان که ماده چسبندهای است که روی دندانهای شما ایجاد میشود و باعث بد بو شدن دهان شما میشود را از بین میبرد. ایجاد پلاک میتواند باعث ایجاد حفره و بیماری پریودنتال و لثه شود. اگر به طور منظم و مرتب مسواک نزنید و یا به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت ندهید، بارها و بارها هالیتوز را تجربه کردهاید و خواهید کرد.
نقش بهداشت ضعیف دهان و دندان در بد بو شدن دهان
بهداشت ضعیف دهان و دندان مخصوصاً در کسانی که تحت درمان ارتودنسی قرار دارند میتواند به شدت بوی دهان را تحت تأثیر قرار دهد. زیرا با وجود دستگاههای ارتودنسی ثابت سخت میتواند دندانها را تمیز کرد. در خصوص ایمپلنت دندان، بریج و سایر دستگاههای دندانپزشکی نیز این امر صادق است. اگر تحت ارتودنسی هستید و یا ایمپلنت و بریج و خلاصه هر روش جایگزین دندانی دارید حتماً بیشتر از پیش به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کنید.
-
دهان خشک
از آن جایی که بزاق نقشی اساسی در تمیز نگه داشتن و کاهش بوی بد دهان ایفا میکند در صورت عدم تولید بزاق کافی، خشکی دهان رخ داده و منجر به ایجاد بوی بد میشود. مشکل در غدد بزاقی، با دهان باز خوابیدن، مصرف داروهای خاص مثل داروهای فشار خون و بیماریهای ادراری میتوانند منجر به خشکی دهان شوند.
-
بیماری پریودنتال (Periodontal disease)
محیط ایدهآل برای رشد باکتریها، ذرات غذای گیر کرده در فضاهای بین دندانی و پلاک است که به سرعت در ناحیه لثه جمع شده و با گذشت زمان معدنی و به تارتار تبدیل میشود و میتواند بیماری پریودنتال یا بیماری لثه را به همراه داشته باشد. با مسواک زدن نه تنها تارتار پاک نمیشود، بلکه تلاش برای پاک کردن باعث افزایش تحریک لثهها نیز خواهد شد.
این تارتارها میتوانند پاکتها یا سوراخهای کوچکی را در ناحیه بین دندانها و لثهها ایجاد کرده و باعث تجمع غذا و باکتریها در آنها شده و بوی شدیدی را ایجاد کنند.
-
مصرف غذاها و نوشیدنیهای قوی
مصرف برخی غذاها میتواند باعث بد بو شدن دهان انسان شود. برخی از این خوراکیها که میتوانند بوی بدی در دهان و نفس ایجاد کنند سیر، پیاز و یا قهوه هستند. برای مثال اگر شما سیر یا پیاز بخورید، معده شما هنگام هضم این غذاها روغنهای موجود در ساختار آنها را جذب میکند و روانه جریان خون میکند. این روغنها وارد جریان خون شما شده و به ریههای شما میروند. درنهایت این مواد باعث آزاد شدن بوهای نامطبوعی از نفس شما خواهند شد که میتواند از ۲۴ ساعت تا ۷۲ ساعت در نفس شما وجود داشته باشند و باعث بوی بد دهان شود.
-
دخانیات
محصولات توتون و تنباکو باعث ایجاد نفس بدبو میشوند. علاوه بر این، احتمال بیماری لثه را افزایش میدهند و باعث ایجاد نفس بدبو میشوند. افراد سیگاری نیز از این مشکل رنج میبرند. استعمال دخانیات نه تنها باعث خشکشدن بزاق میشود؛ بلکه میتواند درجه حرارت دهان را نیز بالا ببرد. در نتیجه دهان، محل پرورش باکتریها میشود.
نیکوتین موجود در سیگار و سایر دخانیات باعث شل شدن دریچه بین مری و معده (LES) میشود. این امر باعث رفلاکس اسید معده (بازگشت اسید معده به مری) میشود. سیگارکشیدن همچنین خطر ابتلا به سرطان دهان، گلو، مری، معده لوزالمعده، کبد و روده بزرگ را افزایش میدهد. این موارد را به لیست دلایل خود برای ترک سیگار اضافه کنید.
خلاص شدن از شر بوی بد دهان: بهداشت دهان و دندان
پس از مشخص شدن علت بوی بد دهان، میتوان آن را بدون هیچ مشکلی از بین برد. بهداشت دقیق دهان و دندان میتواند به سرعت موفقیتآمیز باشد. از این اقدامات همچنین میتوان برای جلوگیری مؤثر از بوی بد دهان استفاده کرد:
- بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید تا مواد مغذی مورد نیاز باکتریها از دهان خارج شوند. فضاهای بین دندانی را یک بار در روز با نخ دندان (مسواک مخصوص بین دندانها) تمیز کنید.
- زبان خود را به خوبی شستشو داده و تمیز کنید.
- صبح و عصر پلاکهای زبان را با مسواک یا پاککننده مخصوص زبان پاک کنید. مسواک یا دستگاه تمیزکننده را حداکثر پس از سه ماه تعویض کنید.
- پس از مشاوره با دندانپزشک، استفاده از محلول ضدعفونیکننده دهانشویه میتواند مفید باشد. آمادهسازی مناسب از داروخانه، به عنوان مثال با ماده فعال کلرهگزیدین، رشد باکتریها را مهار میکند و علیه التهاب مؤثر است. شستشوی دهان با محلولهای کلرهگزیدین فقط به طور موقت مفید است، زیرا استفاده طولانی مدت عوارض جانبی دارد.
- غرغره کردن آب نمک برای شستشوی ته حلق را نادیده نگیرید.
- دندانهای مصنوعی و محافظها و نگهدارندههای دهان را روزانه تمیز کنید.
- از خشکی دهان جلوگیری کنید.
- تا جای ممکن از خوردن غذاها و نوشیدنیهای با بوی قوی مثل ادویهها، سیر و پیاز خودداری کنید.
- مصرف میوه و سبزیجاتی مانند سیب، هویج، گلابی، خیار و کاهو که سرشار از آنتیاکسیدان هستند را در برنامه رژیم غذایی خود قرار دهید.
- از دمنوشها و گیاهانی مانند چای سیاه، چای سبز و جعفری تازه استفاده کنید.
- هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.